KURHANY

Kurhany to miejsca pochówków, wały podłużne znajdujące się pod ziemią. W miejscach tych występują przedmioty czyli zabytki archeologiczne: narzędzia krzemienne, naczynia ceramiczne, broń, narzędzia z metalu, kości i rogu. Ślady osadnictwa starożytnego, nowożytnego, wczesnośredniowiecznego, jakimi są kurhany znajdują się na terenie całej gminy Janowiec Kościelny

BIELAWY

Kurhan w Bielawach położony jest w północno-zachodniej części wsi, na krawędzi doliny niewielkiego cieku wodnego. Stanowi wyraźnie czytelny wśród pól ornych kamienny kopiec, wyniesiony ponad poziom terenu do około 4 m , o średnicy przy podstawie około 25 m . Porośnięty jest trawą, krzakami i kilkoma drzewami. Stanowisko zostało odkryte w 1988 r. w trakcie badań powierzchniowych. Badania wykopaliskowe prowadzone były w sierpniu i wrześniu 1996 roku przez firmę “ARHED” . Kierownikiem badań był dr Jan Michalski. W pracach dokumentacyjnych brali udział studenci Uniwersytetu Warszawskiego. Konstrukcję kurhanu stanowi jednolity nasyp kamienny w kształcie owalu o wymiarach 25 x 19,4 metra. W środkowej części , nad komorą grobową znajduje się wklęśnięcie w kształcie nieckowatym, o średnicy około 9,5 metra i głębokości do 50 cm . Zachowana wysokość kurhanu , mierzona od poziomu pierwotnego gruntu wynosi 170 cm . We wnętrzu kurhanu , na poziomie gruntu istnieją dwa kręgi ułożone z dużych kamieni Podczas badań archeologicznych odsłonięty został nieuszkodzony fragment pierwotnej komory grobowej, w której prawdopodobnie umieszczony był pochowek ciałopalny. Miała ona kształt kolisty o średnicy nie przekraczającej 220 cm. Materiał zabytkowy stanowiły głównie elementy ceramiki. Odkryte na stanowisku IV w Bielawach fragmenty naczyń glinianych można podzielić na dwie grupy- pochodzące z wyrobów starożytnych oraz pozostałości ceramiki nowożytnej. W zbiorze starożytnych fragmentów naczyń występuje ceramika naczyniowa ręcznie lepiona oraz ceramika pochodząca z naczyń toczonych na kole. Poza ceramiką odkryto jeszcze zapinkę brązową, która znajdowała się na powierzchni rdzenia kamiennego, haczyk żelazny oraz dwa fragmenty przedmiotów szklanych. Najliczniej jednak były reprezentowane kamienie żarnowe. W sumie znaleziono siedem kamieni nieckowatych oraz dwa kamienie od żaren obrotowych. Z analizy stratygraficznej wynika, że kurhan został wyrabowany prawdopodobnie jeszcze w starożytności, a później jeszcze kilka razy penetrowany wkopami rabunkowymi. Wszystkie odnotowane fakty świadczą o tym, że na stanowisku IV w Bielawach występują dwie fazy osadnictwa. Pierwsza z nich reprezentowana przez pozostałości osady w postaci warstwy kulturowej, trzech jam po słupach, ogniska i pieca, może być datowana od schyłku późnego okresu przedrzymskiego lub początków okresu rzymskiego, do momentu kiedy ten teren został przeznaczony na cele sepulkralne. Drugą fazę osadnictwa na tym stanowisku reprezentuje kurhan . Jego elementy konstrukcyjne, centralnie usytuowana komora grobowa, rdzeń kamienny i nasyp z ewentualnymi wewnętrznymi kręgami, oraz wielkość wskazują, że mamy tu do czynienia z kurhanem typu rostołckiego charakterystycznym dla kultury wielbarskiej

BUKOWIEC WIELKI

Kurhan starożytny w Bukowcu położony jest 500 m na południe od ostatnich zabudowań wsi Bukowiec Wielki i 450 m na północ od skrzyżowania drogi Nowa Wieś Wielka – Szczepkowo Borowe z drogą do Waśniewa. Granice obiektu wyznaczają od północy, południa, wschodu i zachodu krawędzie nieużytku porośniętego trawą. Kurhan jest nieregularnym wzniesieniem o kształcie w przybliżeniu owalnym o dłuższej średnicy przy podstawie około 20 metrów , a krótszej około 15 metrów. Wysokość obiektu wynosi do 3 metrów. Porośnięty jest trawą, krzewami i niewielkimi drzewami. Od strony zachodniej i północnej obiekt zniszczony jest częściowo okopami strzeleckimi z okresu wojny . Kurhan w Bukowcu jest starożytnym stanowiskiem archeologicznym o charakterze sepulkralnym, posiadającym własną formę terenową. Pod współczesną powierzchnią gruntu znajdują się skomplikowane struktury przestrzenne będące pozostałością wielorakich procesów związanych z obrządkiem pogrzebowym, realizowanych w przeszłości przez człowieka na tym terenie. Ponadto ze względu na posiadanie własnej formy terenowej, obiekt posiada wartość krajobrazową i dydaktyczną.

KRUSZE KOWNATKI

Kurhan w Kruszach Kownatkach jest starożytnym stanowiskiem archeologicznym o charakterze sepulkralnym posiadającym własną formę terenową. Pod współczesną powierzchnią gruntu znajdują się skomplikowane struktury przestrzenne (warstwy kulturowe) będące pozostałością wielorakich procesów związanych z obrządkiem pogrzebowym realizowanych w przeszłości przez człowieka na tym terenie. Stanowi on bardzo cenne źródło naukowe do poznania historii starożytnej tych terenów w wielu aspektach kultury materialnej i duchowej. Ponadto ze względu na posiadanie własnej formy terenowej obiekt posiada wartość krajobrazową i dydaktyczną.

SZCZEPKOWO BOROWE

Kurhan starożytny w Szczepkowie Borowym położony jest 40 metrów na wschód od drogi Nowa Wieś Wielka –Szczepkowo Borowe i 100 metrów na północny wschód od skrzyżowania tej drogi z drogą do Janowca (przez okoliczną ludność zwaną „kościelną”). Od północy , południa , wschodu i zachodu granicę stanowi krawędź nieużytku, porośniętego trawą i lasem. Kurhan jest regularnym wzniesieniem o średnicy przy podstawie do 30 metrów i wysokości do 6 metrów, o rzucie regularnym, kolistym. Obiekt jest porośnięty młodym lasem liściastym.Na wierzchołku kurhanu widoczne jest niewielkie zaklęśnięcie. Spod darni wystają dość licznie duże głazy . Rozmiary obiektu zdają się świadczyć, iż został on zbudowany przy wykorzystaniu naturalnego wyniesienia. Kurhan w Szczepkowie Borowym jest starożytnym stanowiskiem archeologicznym o charakterze sepulkralnym , posiadającym własną formę terenową. Pod współczesną powierzchnią gruntu znajdują się skomplikowane struktury przestrzenne (warstwy kulturowe) będące pozostałością wielorakich procesów, związanych z obrządkiem pogrzebowym, realizowanych w przeszłości przez człowieka na tym terenie. Stanowi on bardzo cenne źródło naukowe do poznania historii starożytnej tych terenów w wielu aspektach kultury materialnej i duchowej.